AI w roli eksperta – kiedy to działa, a kiedy szkodzi?
Przypisywanie roli (Role) stanowi pierwszy element metody RASCEF, o której więcej możesz przeczytać tu: https://mlex.pl/metoda-racef-przepis-na-prompt-idealny/ To właśnie tutaj definiujemy, czy AI ma być prawnikiem, lekarzem czy trenerem personalnym. Choć technika ta wydaje się prosta i intuicyjna, najnowsze badania ujawniają zaskakujące fakty o jej skuteczności.
Kiedy role działają najlepiej?
Badania prowadzone przez ekspertów z Google DeepMind oraz Princeton University jednoznacznie wskazują, że przypisywanie ról przynosi największe korzyści w zadaniach kreatywnych i otwartych. Kiedy prosimy AI o napisanie recenzji restauracji w stylu krytyka kulinarnego lub o stworzenie historii z perspektywy pirata, różnica w jakości jest wyraźnie widoczna.
Rola wpływa na:
- Ton i styl wypowiedzi – ekspert medyczny będzie używał precyzyjnej terminologii, podczas gdy trener fitness skupi się na motywacyjnym języku;
- Poziom szczegółowości – prawnik przedstawi więcej aspektów prawnych niż osoba bez specjalizacji;
- Perspektywę interpretacji – historyk inaczej spojrzy na wydarzenie niż ekonomista.
Ciekawostka z badań.
Kiedy AI dostaje rolę pirata i ma napisać o żeglarstwie, może wygenerować taką odpowiedź: „Arrr, matey! Sailin’ the high seas be a grand adventure!” zamiast technicznego opisu nawigacji. (zobacz: https://learnprompting.org/blog/role_prompting).
Kiedy role mogą zaszkodzić?
Tu zaczynają się schody. Obszerne badania przeprowadzone na 162 różnych personach i 2410 pytaniach faktograficznych przyniosły zaskakujący wniosek: w zadaniach wymagających precyzji i faktów, role mogą degradować wydajność AI.
Szczególnie problematyczne są sytuacje, gdy:
- Zadajemy pytania matematyczne lub logiczne, a przypisana rola wprowadza „szum” interpretacyjny,
- Rola jest źle dobrana do kontekstu (np. „inżynier budownictwa” przy zadaniu z geometrii może prowadzić AI na manowce),
- Potrzebujemy szybkich, konkretnych faktów, a nie eksperckich rozważań.
Praktyczne wskazówki:
Jak zatem mądrze korzystać z ról? Klucz leży w rozpoznaniu typu zadania:
✅ Stosuj role przy: pisaniu treści, analizie jakościowej, zadaniach kreatywnych, doradztwu, interpretacji sytuacji.
❌ Unikaj ról przy: prostych obliczeniach, pytaniach faktograficznych, zadaniach logicznych, gdy potrzebujesz szybkiej, jednoznacznej odpowiedzi.
Złota zasada: Im bardziej zadanie przypomina rozmowę z ekspertem (a nie sprawdzanie w encyklopedii), tym większą wartość przyniesie przypisanie odpowiedniej roli.
Zasada dla prawników zdaje się być zatem prosta: trzeba przypisywać rolę, bo w naszym przypadku przyniesie to więcej korzyści. Chyba że akurat szukamy menu restauracji, do której chcemy zaprosić kluczowego klienta.
Automatyczne dobieranie ról
Ciekawym rozwiązaniem, testowanym przez badaczy z Seoul National University, jest framework „Jekyll & Hyde”, który automatycznie generuje odpowiednie role dla konkretnych pytań, a następnie porównuje odpowiedzi z rolą i bez niej, wybierając lepszą opcję.
Jest to w zasadzie metoda badawcza, ale i z tego można wyciągnąć praktyczny wniosek. Jeśli nie wiesz jaką rolę przypisać do danego zapytania, to… możesz zapytać AI. Na przykład uzupełniając swoje zapytanie o następujący fragment: „Przypisz rolę/stanowisko, które najlepiej rozwiąże to pytanie”.
Pamiętaj: rola w promptach to potężne narzędzie, ale wymaga umiejętnego i przemyślanego zastosowania.
Marcin Szumlański
Adwokat, który od wielu lat prowadzi własną kancelarię prawną, wspierając klientów w rozwiązywaniu kompleksowych spraw z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego. Jest ekspertem nie tylko w tradycyjnych obszarach prawa, ale także pasjonatem nowych technologii – szczególnie sztucznej inteligencji i jej praktycznych zastosowań w pracy prawnika. Prowadził szkolenie z zakresu inżynierii promptów dla prawników, dzieląc się wiedzą na temat skutecznego korzystania z AI w profesjonalnej praktyce adwokackiej.
Chcesz skutecznie wykorzystać AI w pracy prawnika?
Skontaktuj się z nami, aby omówić, jak prompt engineering i inteligentne narzędzia MLex mogą usprawnić pracę Twojej kancelarii. Dołącz do dyskusji na blogu i podziel się swoimi doświadczeniami z przypisywaniem ról w AI!
FAQ – Pytania i odpowiedzi eksperckie
1. Czym jest przypisywanie roli (Role) w kontekście prompt engineering dla prawników?
Przypisywanie roli stanowi podstawowy element metody RASCEF stosowanej w inżynierii promptów. Polega na zdefiniowaniu perspektywy, z której AI ma udzielać odpowiedzi – na przykład prawnika specjalizującego się w prawie cywilnym, korporacyjnym czy karnym. W praktyce prawniczej ta technika pozwala uzyskać bardziej precyzyjne analizy aktów prawnych, przygotować projekty pism procesowych czy opracować strategie obrony dostosowane do specyfiki sprawy. Warto jednak pamiętać, że skuteczność tej techniki zależy od precyzyjnego określenia kontekstu i zakresu specjalizacji.
2. Kiedy przypisywanie roli AI może zaszkodzić jakości odpowiedzi?
Najnowsze badania przeprowadzone na 162 różnych personach i 2410 pytaniach faktograficznych wykazały zaskakujący paradoks: w zadaniach wymagających precyzji faktograficznej i obliczeń, przypisywanie ról może degradować wydajność AI. W kontekście kancelarii prawnej problem pojawia się szczególnie przy prostych czynnościach, takich jak wyszukiwanie konkretnego artykułu ustawy, sprawdzanie terminu przedawnienia czy obliczanie wysokości opłaty sądowej. Rola wprowadza wtedy niepotrzebny „szum interpretacyjny”, który wydłuża odpowiedź i może wprowadzać niejasności. Równie problematyczna jest sytuacja, gdy rola jest źle dobrana do kontekstu – na przykład przypisanie roli „prawnika ds. fuzji i przejęć” przy pytaniu o procedurę rozwodową może prowadzić do nieadekwatnych odpowiedzi. Dlatego kluczowa jest umiejętność rozpoznania charakteru zadania: jeśli potrzebujesz szybkiego, jednoznacznego faktu, lepiej zrezygnować z przypisywania roli. Natomiast gdy oczekujesz analizy, interpretacji lub eksperckich rozważań, rola będzie nieocenionym wsparciem.
